ଜଳଦ ଚଉତିଶା

ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ

(ରାଗ - କଲ୍ୟାଣୀ ଆହାର)

(ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଜଣେ ପ୍ରଖ୍ୟାତ କବି ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ । ବୈଷ୍ଣବମାନେ ତାଙ୍କୁ ମହାତ୍ମା ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି । କବିସୂର୍ଯ୍ୟ ବଳଦେବ ରଥଙ୍କର ସେ ସମସାମୟିକ କବି । ଶହ ଶହ ଭଜନ, ଜଣାଣ, କୀର୍ତ୍ତନ, ପ୍ରାର୍ଥନା, ମନଃଶିକ୍ଷା, ଦୋଳିଗୀତ ପ୍ରଭୃତି ତାଙ୍କର ଅପୂର୍ବ ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ଭାର । ଗୀତିମୟତା, ସାଙ୍ଗୀତିକତା ତାଙ୍କ କବିତା, ଗୀତଗୁଡ଼ିକୁ ମାଧୁର୍ଯ୍ୟ ମଣ୍ଡିତ କରିଛି । ଚଉପଦୀ ପରି କବିଙ୍କର ଚଉତିଶା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଲୋକପ୍ରିୟତା ହାସଲ କରିଛି । ଏ ସବୁରେ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟମୟତା, କୋମଳତା ତଥା ମାଧୁର୍ଯ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ‘ଜଳଦ ଚଉତିଶା’ରେ ନାୟକ-ନାୟିକାର ବିଚ୍ଛେଦ- ବିରହଜନିତ ଯନ୍ତ୍ରଣା ସୁନ୍ଦର ଭାବେ ଫୁଟି ଉଠିଛି । ସରଳ, ସୁନ୍ଦର ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନାରେ ଶ୍ରୀମଣ୍ଡିତ ହୋଇଛି ।)

ଭାବାର୍ଥ- (୧-୩) ବିଦେଶରେ ରହୁଥିବା କେଉଁ ଏକ ପଥିକ ମେଘକୁ ଚାହିଁ । ତା’ ପ୍ରିୟାକୁ ଝୁରୁଛି ଓ ମନରେ ବିଚାର କରୁଛି- ଦୁଃଖରେ ମୋର ସେଇ ନବବାଳା । ମୋତେ ଝୁରୁଛି କି-? ରେ ଜଳଦ, ଗୁପ୍ତ ପ୍ରୀତି ଚାରିଆଡ଼େ ବ୍ୟାପିଲା । ବୋଧ ହୁଏ, ବିଧାତା ଏମିତି ଘଟାଇ ମୋତେ ଦଣ୍ଡ ଦେବା ପାଇଁ ବିଚାର କରିଥିଲା ।

ନଖଦ୍ଵାରା କାଞ୍ଚୁଲା ସହିତ ତା’ ବକ୍ଷୋଜରେ କ୍ଷତ ଚିହ୍ନ କଲେ ସେ ଭୟରେ ଆକୁଳ ହୋଇପଡ଼େ । ସେ ଏବେ ନିଷ୍ଠୁର କାମ ଦେବର ଶରର ଯନ୍ତ୍ରଣାକୁ ସହିଥିବ । ରେ ଜଳଦ, ଏ ଛାର ଜୀବନ କାହିଁକି ରହିଛି କେଜାଣି ? ଏହିଠାରୁ ଯେତେବେଳେ ଯିବି, ତା’ ମୁଖକୁ ଦେଖିବା ଭରସା ଦିଶୁନାହିଁ ।

ଶେଯରେ ଶୋଇ ରହିଥିବ । ତା’ ପାଦରୁ ମୁଣ୍ଡ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଝୀନବସନ ଘୋଡ଼ାଇ ହୋଇଥିବ । ମୋତେ ଝୁରି ଝୁରି ତାକୁ ନିଦ ହେବ ନାହିଁ । ଆଖୁ ମୁଦି ମନ ମଧ୍ୟରେ ଉଲ୍ଲାସ ହେଉଥିବ । ରେ ଜଳଦ, ମୁଁ ତାକୁ ଡାକିବାରୁ, ସେ ଚନ୍ଦ୍ରମୁଖୀ ଶୀଘ୍ର ଉଠି ମୋ ମୁଖକୁ ତା’ ପଣତ କାନିରେ ବୁଜି ଧରିଲା ।

ଭାବାର୍ଥ- (୪-୬) ମୋତେ ଚାହିଁବାର ମାର୍ଗରେ ସେ ଶୁଆପଞ୍ଜରୀକି ଡେରି ଦେଇଥାଏ-। ତାକୁ ମୋ ଛଳରେ ଚୁମ୍ବନ ଦେଉଥାଏ । ରେ ଜଳଦ, ମୁଁ ତାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ ମଥା ପୋତିଦିଏ । ତାର ଚାହାଁଣିରେ ମୁନି ଋଷିମାନେ ଟଳିଯିବେ । ମୁଁ ତ ଛାର ମନୁଷ୍ୟ ।

ଥରେ ମୋ ସହିତ ରତିକ୍ରୀଡ଼ାରେ ମାତିଲା । ତା’ ପରେ ସେ ତା’ ଛବିକୁ ଚାହିଁଲା । ମୋ ଦୁଇ ନେତ୍ର ତା’ରିଠାରେ ଅଟକିଗଲା । ରେ ଜଳଦ, ଅନ୍ଧାରରେ ମୋ ଛାତିକୁ ସେ ଛଇଲି ଢଳି ପଡ଼ୁଥିଲା ।

ସେ ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ମୁହିଁ ରତି ସଜ ହୋଇ ଆସିବାକୁ ଦ୍ଵାରବନ୍ଧ ନିକଟରୁ ଡାକେ । ଏକାନ୍ତରେ ଆସିବାକୁ କହେ । ରେ ଜଳଦ, ତାକୁ କେତେ ପ୍ରକାର ବିନୟ ହୋଇ କହେ । ସେଇ ଭରମ ଅଙ୍ଗୀ ମୋ କଥାରେ ରାଜି ହୋଇଗଲେ ମୁଁ ତା’ ଆସିବା ପଥକୁ ଚାହିଁଥାଏ ।

ଭାବାର୍ଥ- (୭-୯) ମୋ ମୁଖକୁ ମୁହୂର୍ତ୍ତେ ମଧ୍ୟ ସେ ଯଦି ନ ଦେଖିଲା, ତେବେ ସେ ଗଭୀର ଦୁଃଖରେ ଭାଙ୍ଗିପଡ଼େ । ରେ ଜଳଦ, ରତି ଶେଷରେ ମୋ ହାତରେ ହାତ ଦିଏ । ମୋ ପ୍ରିୟା ମୁଖକୁ ଅଳ୍ପ ନୁଆଁଇ ଅର୍ଥାତ୍ ମୁଖ ତଳକୁ କରି ନଖକୁ ନଖରେ ଘଷୁଥାଏ ।

କେଳାର ମନ୍ତ୍ରରେ ଯେମିତି ସାପ ବିଳ ମଧ୍ୟରୁ ବାହାରି ପଡ଼ିଥାଏ, ସେମିତି ଦୂରରୁ ମୋ କଥା ଶୁଣି ସେ ବାଳା ଅଗଣା ମଧ୍ୟକୁ ଚାଲି ଆସିବ । ରେ ଜଳଦ, ତା’ର ଚକ୍ଷୁରେ ଆକର୍ଷଣ ଭାବ ପୂରି ରହିଛି । ମୁଁ ଯେତେବେଳେ ତା’ ପାଖକୁ ଯାଏ, ସେ ତରତର ହୋଇ କହି ପକାଏ, କିଏ କେଉଁଠାରେ ଥିବପରା, ଦେଖି ଆସୁଛି ।

ସେ ହାତ ଧରି ସର୍ବଦା ନିତି ନିତି ଏହିଭଳି ନ ହେବା ପାଇଁ କହେ । ମୋର ଇଛାରେ ମୋର ଉତ୍ତମ ଦିବ୍ୟ ପିତୁଳିକୁ ହଜାଇ ଦେଲି । ରେ ଜଳଦ, ମୋର ସେଇ କ୍ଷୀଣୋଦରୀ, କ୍ଷିତିଭୂଷାକୁ ଆଉ କ’ଣ ସତରେ ଦେଖିପାରିବି ? ସେ ଆଶା ମୋର ଆଉ କ’ଣ ଅଛି ? କବି ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଏ କଥା କହିଲେ ।